Windenergie op de Noordzee 2023

Windenergie op de Noordzee 2023 is een megaproject. De windenergie parken moeten multi efficiënte energie eilanden worden.

Windenergie op de Noordzee is een project van onze overheid voor duurzame waterstof productie, zonne-energie productie en voedselproductie. Een megaproject met de EU en een rol voor havenplaats Esbjerg in Denemarken. Hieronder lees je deel 1 van de serie over windenergie op de Noordzee.

Eerst een beschrijving van de ambities voor windenergie op zee van Rob Jetten. Vervolgens laat ik zien wat er vandaag al gebeurt in de praktijk. Ik ben zelf in de grootste windenergie haven ter wereld Esbjerg gaan kijken.

Windenergie op de Noordzee 2023

De kamerbrief van Rob Jetten van afgelopen 16 september is een gevolg van de ‘Esbjerg-verklaring’ die zegt: de Noordzee wordt de groene energiecentrale van Europa. Deze verklaring werd overeengekomen op 18 mei tijdens de Noordzee Top in Esbjerg. Het belangrijkste uit die kamerbrief van Rob Jetten is in mijn optiek het volgende citaat:

Windenergie op zee zal naar verwachting de grootste bron van nationale energieproductie worden. Dit betekent dat windenergie op zee vitaal is voor onze voorzienings- en leveringszekerheid.

Rob Jetten in: Kamerbrief windenergie op zee 2030-2050

De Esbjerg verklaring zegt dat het volledige offshore windenergie potentieel moet worden benut. Het is een gezamenlijk overeengekomen doel van Duitsland, Denemarken, België en Nederland. In 2050 moeten deze landen met windenergie de helft van het vermogen leveren wat de EU nodig heeft om klimaatneutraal te zijn. Grote ambities dus.

5 doelstellingen uit de Esbjerg-verklaring

1. de landelijke uitbreiding van windenergie en groene waterstof vergroten,
2. een eerste energie-eiland met een verbinding tussen Denemarken en België,
3. het vermogen op het eerste energie-eiland maximaliseren tot 10 GW in 2040,
4. de oprichting van een ander energie-eiland in de Noordzee,
5. de Noordzee afschermen om toekomstige energie-eilanden te kunnen stichten.

Om de Noordzee Top in Esbjerg kracht bij te zetten presenteerde Ursula von der Leyen het REPower EU-plan. Het plan omvat een aantal initiatieven die de groene transitie moeten versnellen en bijdragen aan het optimaal benutten van het offshore windpotentieel in Europa.

Naast alle mooie ambities op de zee gaat het plan vooral over het wegnemen van administratieve drempels. Om te versnellen blijkt dat de meest efficiënte ingreep. Zoals je straks leest is de praktijk er al lang klaar voor. Al in 2017 zagen ze in Esbjerg aankomen dat windenergie op de Noordzee de toekomst zou zijn.

Toen ik in de haven van Esbjerg een rondleiding kreeg was het duidelijk dat alles er klaar voor was. Letterlijk duizenden onderdelen liggen klaar voor vertrek naar de Noordzee. Wieken, masten en turbines liggen netjes opgestapeld te wachten tot een afnemer alles rond heeft voor verscheping. Op dit moment is het verschepen het meest kostbaar. Vanuit de haven naar de plaats van bestemming varen is de duurste operatie uit de keten.

Hoe krijg je zoveel windenergie op de Noordzee anno 2023?

Om 10.00 uur ontmoet ik Jesper Bank, CCO van Port Esbjerg. We vertrekken per elektrische auto naar de haven. Van het hoofdkantoor is het 5 minuten rijden naar het immense havengebied. Eenmaal door de poort voel ik me klein in een wereld van wit geschilderd staal. Er rijden gigantische voertuigen af en aan. Enorme kranen takelen masten aan boord van grote schepen. De ‘Energy port’ zoals Jesper het noemt is in volle bedrijvigheid.

Ik vraag Jesper hoe het verschepen in zijn werk gaat. Hoe lang bijvoorbeeld de doorlooptijd is van de onderdelen waar we met de auto tussendoor rijden. Hij legt uit wat het moeilijkste van de hele operatie is.

Het gaat erom dat we precies op tijd alle onderdelen klaar voor transport hebben zodat het verschepen snel en efficiënt gaat.

Hij noemt het een ‘tender based market’. Wat betekent dat het gaat om aanbestedingen waarbij het voor de haven niet altijd duidelijk is wie de opdrachtgever is. Dat maakt het moeilijk plannen. Omdat er zoveel verschillende partijen betrokken zijn bij het aanleggen van een energie eiland voor bijvoorbeeld de Deense kust. De operatie zelf is niet zo moeilijk vindt hij.

De complexe realiteit van windenergie de Noordzee op krijgen.

De complexiteit wordt nog duidelijker als hij uitlegt dat er ook nog eens een nauwe samenwerking is met de Eemshaven en de haven van Oostende in België. Het is geen uitzondering dat een schip in Esbjerg wordt geladen en eerst nog even via de Eemshaven of België moet varen. Pas als alles aan boord is kan het schip naar de plek van definitieve montage.

Om een idee te krijgen hoe complex het is om een zogenaamde ‘wind farm’ op zee in elkaar te zetten kun je kijken naar Kaskasi offshore wind farm. Een project in uitvoering dat zijn onderdelen krijgt via de Esbjerg energie haven. Deze ‘wind farm’ wordt nu gebouwd in een Duits gedeelte van de Noordzee. 35 kilometer van Helgoland voor de Duitse kust.

Windenergie de Noordzee op en daarna olie, gas en kolen laten verdwijnen.

We rijden verder naar de kade wat een overzicht geeft over de hele windenergie haven. De totale oppervlakte van 1.000.000 vierkante meter is bezet met masten, wieken en turbines. Aan de kade ligt nog maar 1 klein schip. De rest is gisteravond om elf uur uitgevaren verklaart Jesper.

We keren de auto en rijden verder richting een grote zandvlakte. Het is een gedeelte waar de uitbreiding gepland is. 500.000 vierkante meter opslagruimte voor windenergie onderdelen komt er de komende 2 jaar bij. Tussen 2017 en 2019 was de haven er zeker van dat de groene energiemarkt hun toekomst zou zijn. Vanaf die jaren was het duidelijk dat in de toekomst het geld te verdien is met groene energie. Voor de Esbjerg haven was vanaf die jaren olie, kolen en gas al oude economie.

De EU en windenergie op de Noordzee.

Tussen 2017 en -19 besloot Esbjerg energie haven dat ze groot wilden worden als onderdelen haven voor de windenergie markt. Jesper legt uit dat er verschillende soorten havens zijn. De onderdelen haven zoals Esbjerg vergt enorm veel ruimte, wat ze in Denemarken hebben. Zo zijn er ook service havens die heel weinig ruimte innemen. Daar liggen vooral reserve onderdelen, worden reparaties gedaan en werken er vooral specialisten. Zo zijn er alleen al in de EU 28 havens die gespecialiseerd zijn in de windenergie markt.

De haven van Esbjerg gaat dus tot 2030 maar liefst 30% in oppervlakte groeien. Dat is nodig omdat ze een groei van de markt in die periode verwachten van 300%. Daarom is het nodig te anticiperen.

Ik vraag Jesper wat daarbij de grootste uitdaging is. Weer brengt hij de aanbestedingsmarkt ter sprake. Om investeerders aan te trekken wil hij prognoses kunnen laten zien en dat gaat niet in de ‘tender based market’. Het zijn niet de risico’s die investeerders afschrikt omdat iedereen ervan overtuigt is dat de groene energiemarkt de toekomst heeft.

Opeens worden we klemgereden door een heftruck van een meter of 20 lang.

Een klein mannetje wat het ding bestuurt kijkt vanaf 6 meter boven de grond lachend op ons neer. Hij steekt zijn duim op naar Jesper en gebaart dat we tussen zijn gigantische lepels vandaan mogen rijden. Jesper is een serieuze man en lacht spaarzaam terug. Voorzichtig manoeuvreert hij de elektrische auto naar een uithoek van de haven.

Hij wil nog 2 dingen laten zien. Als eerste de elektrische laadpaal voor zeeschepen. Trots wijst hij op 2 dikke gele kabels die vanaf de kade een groot schip binnengaan. Dit schip bunkert geen dieselolie maar laad elektrisch op. Een enorm elektrisch laadstation met een gigantische haspel met nog meer dikke gele kabels staat op de kade klaar voor nog een schip. Esbjerg windenergie 2.0 voor een duurzame toekomst pronkt Jesper.

Als laatste rijden we naar het trainingsgedeelte van de haven. Jesper heeft mijn LinkedIn profiel bekeken en gezien dat ik ervaring heb met ‘rope access’. Een manier van hoogte werk waarbij je met touwen gezekerd op moeilijk bereikbare plekken hoogte werk uitvoert. Ook dat wordt hier geleerd en getraind op dummy windmolens.

Windenergie op de Noordzee 2023 tot voorbij 2030.

Het duurt zeker 10 minuten voor we de havenpoort weer bereiken en terug rijden naar het hoofdkantoor. Een mooi oud industrieel gebouw met uitzicht over het hele havencomplex. In zijn kamer maakt Jesper de digitale persmap klaar die ik meekrijg voor de ‘facts and figures’. We nemen afscheid en ik loop terug naar mijn camper op een parkeerplaats in de jachthaven.

Daar maak ik koffie met mijn Italiaanse percolator. Buiten op de kademuur drink ik de hete koffie en zie een service schip de haven verlaten. Hier in de haven van Esbjerg in Denemarken gaat het goed. Duurzaamheid is hier de drijvende kracht die groei en innovatie aanjaagt. Jesper is een man die je visionair kunt noemen. Hij ziet alles al voor zich tot ver voorbij 2030.